Bireysel Yatırımcı için Risk ve Portföy Rehberi

Neden Finansal Okuryazarlık Temeliniz Olmalı?

Sağlam bir yatırım planı, finansal okuryazarlıkla başlar. Bütçenizi şeffaflaştırın, değişken giderleri izleyin ve en az 3–6 aylık acil durum fonu oluşturun. Bu tampon, volatil dönemlerde panikle satış yapmanızı önler. "Önce kendine ödeme" kuralıyla her ay otomatik birikim talimatı verin. Unutmayın: Nakit akışı doğrulanmamış bir yatırım planı, en iyi fikri bile uygulanamaz hale getirir.

Makroekonomik Göstergeleri Okumak

Enflasyon ve Faiz

Enflasyon yüksekken merkez bankaları genellikle sıkı durur; bu, kısa vadeli faizleri ve mevduat getirilerini desteklerken riskli varlıklar üzerinde baskı yaratabilir. Enflasyonda kalıcı düşüş sinyalleri ise uzun vadeli tahvil ve büyüme odaklı hisseler için destekleyicidir.

Büyüme ve İstihdam

Güçlü büyüme ve istihdam, şirket kârlılıklarını besler; ancak aşırı ısınma, faiz artışı riskini yükseltir. PMI gibi öncü göstergeler, döngü dönüşlerini erkenden haber verebilir. Verileri tek bir aya göre değil, eğilim halinde değerlendirin.

Portföy Yönetimi: Basit ve Dayanıklı Çerçeve

Çekirdek–Uydu Yaklaşımı

Portföyünüzü ikiye ayırın: Çekirdek kısımda endeks tabanlı fonlar, mevduat ve devlet tahvilleriyle istikrar sağlayın. Uydu kısımda ise tematik fonlar, seçici hisse sepeti, altın veya enerji gibi emtialarla büyüme potansiyeli arayın. Çekirdek %60–80 aralığında kalırsa, piyasa şoklarına dayanıklılık artar.

Yeniden Dengeleme

Belirlediğiniz hedef ağırlıklar ±%5 saptığında otomatik rebalans uygulayın. Bu disiplin, yükselen varlıklardan kâr alıp geri kalanları tamamlamanızı sağlar; duygusal kararları azaltır.

Risk Yönetimi: Ölç, Sınırla, Sürdür

Pozisyon Boyutu ve Zarar Durdur

Tek bir varlığa maruziyeti toplam portföyün %5–7’siyle sınırlandırın. Volatilite yüksekse daha küçük boyutla girin. Kural bazlı zarar durdur seviyeleri (ör. girişten %8–12 altı veya son 20 günün en düşük düzeyi) disiplin sağlar. Kümülatif zarar limiti belirleyin; ay içinde -%6’ya ulaşılırsa risk düşürün.

Likidite ve Kur Riski

Likiditesi düşük enstrümanlarda geniş spreadler görünce acele etmeyin. Döviz geliri olmayan yatırımcılar için döviz pozisyonu, portföy sigortası işlevi görebilir; ancak toplam payı ihtiyaçlarınıza ve vade ufkunuza uygun olmalı.

Gelişmelere Duyarlı Taktikler

Takvim ve Temalar

Merkez bankası iletişimi, enflasyon açıklamaları, bilanço sezonu ve borçlanma programlarını takip edin. Enerji arzı, tedarik zinciri, yapay zekâ ve yarı iletken yatırımları, yeşil dönüşüm ve jeopolitik gelişmeler tematik riskleri şekillendirir. Basit bir alışkanlık: Karar takvimini haftalık gözden geçirip portföy riskini bir kademe artırıp azaltmak.

Son Söz

Basit bir kurgu, veriyle beslenen disiplin ve ölçülü risk, uzun vadeli başarı olasılığınızı artırır. Buradaki bilgiler genel niteliktedir, yatırım tavsiyesi değildir. Kişisel hedef, vade ve risk toleransınızı dikkate alarak karar verin.