Bireysel Yatırımcılar İçin Risk Yönetimi ve Makro Veriyi Okuma Rehberi

Bireysel yatırımcılar için sürdürülebilir getiri, doğru risk yönetimi ve makroekonomik verilerin sağlıklı okunmasıyla başlar. Aşağıdaki rehber; hisse senedi, tahvil, altın, döviz ve kripto gibi enstrümanlarda daha disiplinli duruş için pratik öneriler sunar. Not: Buradaki bilgiler genel niteliktedir, yatırım tavsiyesi değildir.

Neden Risk Yönetimi Önemli?

Getiri, alınan riskin bir sonucudur. Sorun, riskin çoğu zaman ölçülmeden üstlenilmesidir. Volatilite (fiyat oynaklığı) ve maksimum gerileme (max drawdown) gibi basit ölçüler, portföyün ne kadar sarsılabileceğini gösterir. Ama tek başına volatilite yeterli değildir; varlıklar arası korelasyon da kritiktir.

Volatilite ve Korelasyon

Aynı yönde hareket eden varlıklar, düşüşte birlikte zarar büyütür. Hisse–tahvil, hisse–altın veya döviz–yerel tahvil gibi farklı korelasyon dinamiklerine sahip kombinasyonlar, riskin yayılmasına yardım eder. Ama korelasyonlar kriz anlarında yükselebilir; bu nedenle “her koşulda güvenli” varsayımı yapmak hatalıdır.

Pratik Portföy Kuralları

• Risk bütçesi belirleyin: Toplam portföyde günlük/aylık kayıp eşiği (ör. portföyün %1’i/gün, %5’i/ay) tanımlayın.
• Boyutlandırma: Tek bir pozisyonun portföydeki payını tavanlayın (ör. %5–10). Kaldıraç kullanıyorsanız marj çağrı riskini hesaplayın.
• Yeniden dengeleme: Ağırlıklar sapınca periyodik veya eşik bazlı rebalans yapın; kazananları bir miktar realize edip risk dağılımını koruyun.
• Likidite yastığı: 3–6 aylık nakit ihtiyacını, düşük volatil bir araçta tutmak panik kararları azaltır.
• Senaryo stopu: Sadece fiyat değil, gerekçe bozulduğunda da pozisyonu gözden geçirin.

Makro Veriyi Nasıl Okursunuz?

Makroekonomik göstergeler, faiz patikası ve risk iştahını şekillendirir. Güncel gelişmeleri takip ederken şu başlıklara odaklanın:

Enflasyon ve Faiz

Çekirdek enflasyon eğilimi, merkez bankası beklentileri için ana sinyaldir. Sıkılaşma beklentisi genelde tahvil faizlerini yukarı, hisse değerlemelerini aşağı iter; altın için reel faizler belirleyicidir.

Büyüme ve İstihdam

PMI, sanayi üretimi ve işsizlik verileri büyüme nabzını tutar. Güçlü büyüme, şirket kârlarını desteklese de yüksek faizle birlikte iskonto katsayılarını artırabilir.

Döviz Dengesi

Cari denge ve rezerv dinamikleri, döviz kurunun risk algısını etkiler. Kur oynaklığı yüksekse, döviz geliri olmayan şirketlerde bilanço riskleri büyür.

Basit Bir Kontrol Listesi

• Haftalık veri takvimi: Enflasyon, faiz kararı, PMI ve istihdam gibi tarihleri not alın; pozisyon boyutlarını bu haftalara göre ayarlayın.
• Üç senaryo çalışın: Baz, olumsuz, olumlu. Her senaryoda portföy getiri/riski yaklaşık nasıl değişir?
• Koruma araçları: Aynı varlık sınıfında ters korelasyonlu enstrümanları veya daha muhafazakâr alternatifleri değerlendirin.
• Maliyet ve vergi: Komisyon, alış–satış spread’i ve vergiler net getiriyi doğrudan etkiler.

Ölçün, Yorumlayın, Güncelleyin

Aylık olarak portföyünüzün volatilitesini, maksimum gerilemesini ve basit bir risk-başa getiri oranını (ör. getiri/volatilite) takip edin. Hedefleriniz değiştikçe varlık dağılımını güncelleyin; tek bir görüşe bağlı kalmak yerine olasılıklara göre ağırlıklandırın.

Son söz: Disiplin, çeşitlendirme ve veriyle karar alma; bireysel yatırımcının en güçlü araçlarıdır. Bu içerik yatırım tavsiyesi değildir.